समावेशिरण गराउने उपायहरु/तरिकाहर के के हुन् ? लेख्नुहोस् ।

      राज्य संयन्त्रमा सबैको सक्रिय एवं सार्थक सहभागिता गराउने कार्य समावेशीरण हो । यो लक्षित बर्गलाई राज्य सञ्चालना हरेक अंगमा सहभागी बनाउने माध्यम पनि हो । निम्न उपाय एवं तरिका अवलम्वन गरेर राज्य सञ्चालनका हरेक अंगमा सबैलाई सहभागी गराउन सकिन्छः

१. आरक्षण (Reservation) को व्यवस्था गरेर‚

२. सकारात्मक विभेदको नीति लागू गरेर‚

३. सशक्तिकरण गरेर

४. लक्षित कार्यक्रम सञ्चालन गराएर‚

५. समानुपातिक प्रतिनिधित्व गराएर‚

६. मानव विकास र गरिवी निवारणको क्षेत्रमा लगानी गरेर‚

७. जनचेतनामूलक कार्यक्रम सञ्चालन गरेर । 

Share:

पुरा पढ्नुहाेस्

२०७१ फागुन २० गते बुधबार गोरखापत्रमा प्रकाशित लोकसेवा सहयोगी बस्तुगत / छोटा प्रश्नोत्तर

१. सन् २०१५ फेब्रुअरीमा सम्मन्न ८७ औं संस्करणको ओस्कार अवार्ड समारोहमा उत्कृष्ट चलचित्रको उपाधि कुन चलचित्रले जित्यो ?

- वर्ड म्यान

२. ओस्कार अवार्ड-२०१५ मा उत्कृष्ट अभिनेताको उपाधि चुम्ने कलाकार को हुन् ?

- एडी रडमेन

३. २०७१ फागुन १४ को संवैधानिक परिषद्को बैठकले लोकसेवा आयोगको अध्यक्ष पदमा कसालाई सिफारिस गरेको छ ?

- उपेश मैनाली

४. राष्ट्रिय जनगणना २०६८ अनुसार नेपालमा रहेका जाति र बोलिने भाषाको संख्या कति कति रहेको छ ?

- क्रमशः १२५ र १२३

५. बहुपक्षिय व्यापार सञ्जाल विश्व व्यापार संगठनको सदस्यता नेपालले कहिले प्राप्त गरेको हो ?

- सन् २००४ अप्रिल २३

६. निजी क्षेत्रको लगानीमा सम्पन्न भएको नेपालको पहिलो जलविद्युत आयोजना कुन हो ?

- खिम्ती

७. नेपाल सरकारले घोषणा गरेको मितिका आधारमा निम्नमध्ये सबैभन्दा पछिल्लो राष्ट्रिय निकुञ्ज कुन हो ?

Share:

पुरा पढ्नुहाेस्

नेपालमा के- कस्तो किसिमको हावापानी पाइन्छ ? भौगोलिक बनोटका आधारमा लेख्नुहोस् ।

      नेपालमा भौगोलिक बनोटका आधारमा पाँच किसिमको हावापानी पाइन्छ । जसलाई निम्न अनुसार लेख्न सकिन्छः-

१) उपोष्ण मनसुनी हावापानी (Sub-tropical Monsoon Climate) :  समुद्र सतहदेखि करीव १२०० मिटरसम्मको उचाइमा पर्ने तराई‚ भावर‚ दुन‚ भित्रि मधेश‚ टार आदि भागमा यो जलबायु पाइन्छ । यस हावापानीमा गर्मीमा १५ डिग्री से. देखि ४० डिग्री से. सम्म तापक्रम हुन्छ । बर्षायायमा २०० सेन्टिमिटर भन्दा बढी बर्षा हुन्छ ।

२) न्यानो समशितोष्ण मौसमी हावापानी (Warm Temperate Monsoon Climate) : यस प्रकारको जलवायु चुरे पर्वतको माथिल्लो भाथ महाभारत क्षेत्रमा पाइन्छ । समुद्र सतहदेखी १२०० देखी २१०० मिटर सम्मको उचाइँमा रहने यस क्षेत्रमा गर्मीमा २४ डिग्री से. देखी ३० डिग्री से. सम्म तापमान हुन्छ । बर्षामा १२५ सेन्टिमिटरसम्म वर्षा हुन्छ ।

३) ठण्डा समशितोष्ण हावापानी (Cold Temperate Climate) : यस प्रकारको हावापानी महाभारतको उच्च भाग र हिमालको तल्लो भाग २१०० देखी ३३०० मिटरसम्मको उचाइँमा पाइन्छ । यस क्षेत्रमा तापक्रम गर्मीमा १५ देखी २० डिग्री से. तथा बर्षा १०० सेमीभन्दा कम हुन्छ । भने हिउँदमा तापक्रम शुन्य डीग्रीसम्म हुन्छ ।

४) लेकाली हावापानी (Alpine Climate) :  हिमरेखामुनिको भाग र भित्री हिमालयमा ३३०० मिटर भन्दा माथि र ५००० मिटरभन्दा तलको हावापानी हुने यस जलवायुमा बैशाख जेठमा १० देखी १५ डिग्री से. सम्म तापक्रम पुग्छ र वर्षा भर वर्षभरीमा करिव ४० सेमी सम्म हुन्छ ।

५) हिमाली हावापानी (Himalayan Climate) :  यस प्रकारको हावापानी हिमरेखाभन्दा माथि हुन्छ । यहाँ वर्षभरी नै हिउँले ढाकेको हुन्छ । ५००० मिटरभन्दा माथि यस प्रकारको हावापानी पाइन्छ । 

Share:

पुरा पढ्नुहाेस्

नागरिक समाजका दायित्व के-के हुन् ? उल्लेख गर्नुहोस् ।

      सरकारभन्दा बाहिर रहने गैरराजनीतिक‚ गैरमुनाफामुखी स्वयंसेवी संस्था नागरिक समाज हो । सरकारको नागरिकप्रति जुन दायित्व रहन्छ‚ त्यस्तै दायित्व नागरिक समाजको नहुन सक्छ किनकि नागरिक समाज सरकारमा नरहने संस्था हो  । तर पनि मुलुको हितका लागि नागरिक समाजको निश्चित दायित्व हुने गर्दछ । जसलाई निम्न अनुसार उल्लेख गर्न सकिन्छः

Þ     नागरिकका हक अधिकार सुनिश्चित गर्ने‚

Þ     लोकतान्त्रिक पद्धतिको विकासमा आवश्यक भूमिका निर्वाह गर्ने‚

Þ     सरकारलाई जनताप्रति उत्तरदायी बनाउने‚

Þ     व्यक्तिगत‚ संस्थागत एवं दलगत स्वार्थभन्दा माथि उठेर विशेष गरी पिछडिएको वर्ग‚ क्षेत्र‚ लिंगहरुको बारे बुलन्द आवाज उठाउने‚

Share:

पुरा पढ्नुहाेस्

बेरोजगारी भनेको के हो ? नेपालमा बेरोजगारी बढ्नुका कारण के के हुन् ? लेख्नुहोस् ।

      जीवन निर्वाहका लागि गरिने काम‚ इलम‚ पेशा वा व्यवसायलाई रोजगारी भनिन्छ । यही रोजगारी नभएको अवस्थालाई बेरोजगारी भनिन्छ । व्यक्तिले जव कुनै पेशा‚ काम‚ इलम वा व्यवसाय गर्दैन वा पाउँदैन तब व्यक्ति बेरोजगार हुन पुग्दछ । नेपालमा बेरोजगारी एउटा प्रमुख समस्याको रुपमा रहेको छ । हाल नेपालमा प्रतिबर्ष चार लाख भन्दा बढी व्यक्ति श्रम बजारमा प्रवेश गर्दछन् तर रोजगारी बृद्धिदर करीब ३ प्रतिशत मात्र छ । बाँकी सबै बेरोजगार हुन्छन् । अहिले मुलुकमा २३.८ प्रतिशत गरीबी छ । ७० लाख ब्यक्ति गरीबीको रेखामुनी छन् । यो सबै बेरोजगारीको उपज हो ।

नेपालमा बेरोजगारी बढ्नुका कारणहरु

      व्यक्तिमा काम गर्ने सीप‚ काम गर्ने जाँगर‚ लागानी गर्ने पुँजी र मुलुकमा लागानीका लागी उपयुक्त वातावरण एवं रोजगारीका अन्य अवसर पर्याप्त छैनन् भने व्यक्ति बेरोजगार हुन्छ । नेपालमा बेरोजगारी बढ्नुको मूलभूत कारण यही हो ।

      समग्रमा नेपालमा बेरोजगारी बढ्नुका कारणलाई निम्नअनुसार उल्लेख गर्न सकिन्छः

Þ     काम सानो ठुलो जेसुकै होस् काम गर्नुपर्दछ भन्ने मान्यतामा कही हुनु‚

Þ     सरकारी क्षेत्र र निजी क्षेत्रले दुबैले पर्याप्त रोजगारी दिन नसक्नु‚

Þ     भौतिक पूर्वाधारको विकासले गति लिन नसक्नु‚

Þ     पेशा‚ इलम‚ व्यवसाय गर्नका लागि व्यक्तिमा व्यवसायीक सीपको कमी हुनु‚

Þ     मुलुकमा लागानी अनुकूल वातावरण हुन नसक्दा स्वदेशी र विदेशी दुबै लगानी बढ्न नसक्नु‚

Þ     रोजगारीका क्षेत्रहरु जस्तैः उद्योग‚व्यापार‚ पर्यटन‚ कृषि‚ निर्माण आदि फस्टाउन नसक्नु‚

Þ     राष्ट्रिय तथा अन्तराष्ट्रिय मागअनुरुपको व्यावसायिक सीप विकास तालिमको कमि हुनु‚

Þ     अन्तर्राष्ट्रिय श्रम बजारको मागअनुरुपको सीपयुक्त दक्ष जनशक्ति आपूर्ति गर्ने क्षमताको अभाव हुनु‚

Þ     दक्ष जनशक्तिको अभावमा वैदेशिक रोजगारीबाट पर्याप्त फाइदा लिन नसक्नु‚

Þ     मुलुकमा आर्थिक क्रियाकलाप बढ्न नसक्नु‚

Þ     सरकार र निजी क्षेत्रविच रोजगारी सिर्जना गर्ने सम्बन्धमा समन्वयको अभाग हुनु‚ स्पष्ट नीतिको कमी हुनु । 

Share:

पुरा पढ्नुहाेस्

२०७१ फागुन १३ गते बुधबार गोरखापत्रमा प्रकाशित लोकसेवा सहयोगी बस्तुगत / छोटा प्रश्नोत्तर

१. बाशु शशी स्मृति पुरस्कार-२०७१ बाट सम्मानित हुने स्रस्टा को हुन् ?

- कणाद महर्षि (बासु शशी स्मृति अभिनन्दन-२०७१ बरिष्ठ आख्यानकार परशु प्रधानलाई प्रदान गरिएको)

२. युनिभर्सल पिस फेडेरेसन सहितका संस्थाहरुको संयुक्त आयोजनामा राजधानी काठमाण्डौंमा दुईदिने अन्तर्राष्ट्रिय लिडरसिप सम्मेलन कहिले सम्पन्न भयो ?

- वि.सं. २०७१ फागुन ८-९

३. अप्ठेरो अवस्थाले मानिसलाई असाधारण भविष्यका लागि तयार गर्छ – भन्ने विचारक को हुन् ?

- सी.एल. लुइस

४. आठ बर्षकै उमेरमा फिल्म निर्देशन गरी विश्वकै कान्छो निर्देशनका रुपमा गिनिज बुकमा नाम लेखाउन सफल बाल निर्देशक को हुन् ?

- सौगात विष्ट

५. सरकारले नयाँ तालिम नीति- २०७१ मार्फत कुन तहका निजामती कर्मचारीलाई नियुक्तिलगतै र हरेक ३/३ बर्षमा एक पटक अनिवार्य तालिमको व्यवस्था गरेको छ ?

- सबै तहका कर्मचारी

६. नेपाली मुद्राको इतिहासमा सर्वप्रथम कागजी नोट कहिले निश्कासन भएको थियो ?

- वि.सं. २००२ असोज १

Share:

पुरा पढ्नुहाेस्

जैविक विविधता भनेको के हो ? यो कति प्रकारको हुन्छ ? छोटो परिचय दिनुहोस् ।

      जैविक भन्नाले जीवहरुसम्बन्धी बुझिन्छ । यसमा प्राणी र वनस्पति पर्दछन् । विविधता भनेको भिन्नता‚ फरकपन वा किसिम हो । जीवित प्राणी र वनस्पतिवीचको भिन्नता‚ किसिम एवं फरकपनलाई जैविक विविधता भनिन्छ । जैविक विविधताले संसारका सबै क्षेत्र जस्तैः जल‚ स्थल‚ समुन्द्र तथा सिमसारमा रहेका सबै जीवित प्राणी तथा वनस्पतिवीच पाइने फरकपन‚ प्रकार तथा तिनिहरुवीचको अन्तरसम्बन्ध एमं साँयोजनसमेतलाई जनाउँछ । कुनै एक स्थानको वन क्षेत्रमा वनस्पति‚ पशुपंक्षी र अन्य जी रहेका हुन्छन् । यो जैविक विविधता हो । वन नासिएमा वा आगो लागेमा अरु जीवहरुलाई असर गर्दछ । यो तिनिहरु वीचको अन्तरसम्बन्ध हो ।

जैविक विविधताका प्रकार:

जैविक विविधता निम्न ३ प्रकारको हुन्छः

१. पारिस्थिक प्रणाली विविधता (Ecosystem Diversity) :

      जीवजन्तुहरुको वासस्थानलाई पारिस्थितिक प्रणाली विविधता भनिन्छ । यसले जीवजन्तुहरु र तिनीहरको वातावरणसँगको अन्तरसम्बन्ध समेतलाई जनाउँछ । वनजंगल‚ घाँसे मैदान‚ सिमसार‚ पोखरी‚ खोलानाला‚ समुद्र आदि यसका उदाहरण हुन् ।

२. प्रजाति विविधता (Species Diversity) :

      प्राणीहरुको विविधता र वनस्पतिहरुको विविधतालाई प्रजाति विविधता भनिन्छ । विश्वमा रहेका प्राणी र वनस्पतिहरुको फरकपन नै प्रजाति विविधता हो ।

३. बंशानुगत विविधत (Genetic Diversity) :

       प्राणी एमव वनस्पतिको आफ्नै समूहभित्र देखिने फरकपनलाई बंशानुगत विविधता भनिन्छ । बाबुआमाबा गुणहरु छोराछोरीमा भए पनि छोराछोरीको बाबुआमाभन्दा फरक हुन्छन्‚ यो नै वंशानुगत विविधता हो । 

Share:

पुरा पढ्नुहाेस्